Bloed doneren

In het kader van holistische en integratieve geneeskunde informeren we jou graag over verschillende complementaire methodes, maar ook over moderne geneeskundige technieken. Deze laatste kunnen immers steeds meer gaan betekenen voor mensen die om uiteenlopende redenen hiervan gebruik willen maken.

We krijgen geregeld vragen over bloedtransfusie, en willen hier dan ook graag wat dieper op ingaan. Er zijn op chirurgisch vlak immers nieuwe inzichten en mogelijkheden die we graag met jou delen.

Wat is een bloedtransfusie

Een bloedtransfusie is een behandeling waarbij je bloed toegediend krijgt, meestal via een infuus. Dit bloed kan afkomstig zijn van een donor of van jezelf (autogene bloedtransfusie).

Wanneer een bloedtransfusie

Er zijn bepaalde omstandigheden waarin een arts je kan aanbevelen om een bloedtransfusie te ondergaan: bij bepaalde aandoeningen (thalassemie, kanker, ..) of wanneer je veel bloed verloren hebt door een ongeluk of bij een bevalling bijvoorbeeld.

Meestal kijkt men maar het hemoglobine (Hb) van je bloed; deze geeft aan of er voldoende vulling is van rode bloedcellen. Hemoglobine is verantwoordelijk voor het zuurstoftransport in het bloed. Naargelang de leeftijd zijn de referentiewaarden anders, maar ook naargelang man/vrouw/leeftijd én naargelang land en het labo. Gemiddeld kan je zeggen dat men streeft naar een Hb tussen 11,5 g/dl en 17,4 g/dl. Wanneer Hb onder de 7 zakt, dien je de voordelen van een bloedtransfusie af te wegen tegenover de nadelen.

Maar ook bij operaties worden er geregeld bloedtransfusies toegediend, vaak uit gewoonte of omdat het protocol dit zegt. Niet iedereen staat achter deze idee.

Een arts zal niet zonder jouw toestemming bloed toedienen, tenzij wanneer het een levensreddende actie betreft en jij buiten bewustzijn bent. De arts zal je informeren over

• de reden van de bloedtransfusie

• de risico’s van een bloedtransfusie

• de risico’s wanneer je geen bloedtransfusie wil

• andere opties, als die er zijn

Kijk dus na wat je tekent voorafgaand aan een operatie: je kan aangeven op de papieren dat je enkel toestemt in een bloedtransfusie ‘indien levensnoodzakelijk’. In een gesprek met de arts geef je dit ook best aan. Men bestelt de bloedzakjes immers vooraf bij het Rode Kruis, die als monopoliehouder, een overeenkomst hebben met de meeste ziekenhuizen. Naargelang de overeenkomst en de afgesproken voorraden betaalt een ziekenhuis meer of minder. Het Rode Kruis in België heeft een jaarlijkse omzet van meer dan 220 miljoen euro, en is onderdeel van het de International Federation Red Cross (IFRC), dat ook optreedt bij rampen en conflicten wereldwijd.

De werkelijke noodzaak van een bloedtransfusie ligt veel lager dan de meeste mensen denken. Een recente studie¹ uit U.S.A. toont aan dat 44,6% van alle bloedtransfusie volledig had vermeden kunnen worden, dat is bijna de helft. Vaak wordt het snel ingezet door artsen als ‘horend bij het protocol’.

Een laag hemoglobinegehalte na een bevalling of bij sterk bloedverlies kan het lichaam immers opnieuw zelf opbouwen, met ondersteuning van de juiste voeding en supplementen. De klassieke raad bestond erin om rood vlees te consumeren, maar ook voor vegetariërs bestaan uitstekende plantaardige alternatieven zoals rode bieten en linzen.

Een bloedtransfusie is dus veel minder vaak nodig dan men denkt.

Bij geplande operaties kan men kiezen voor bloedloze geneeskundige verzorging. zoals het Jan Palfijn-ziekenhuis in Gent aanbiedt. Hiervoor werkte het Advanced Bloodless Center (Centrum voor Bloedloze en Transfusievrije Geneeskunde) een gestructureerd programma uit. Dit programma is toegespitst op mensen die bloedtransfusies weigeren uit geloofsovertuiging of uit persoonlijke bezorgdheid.

Bloedtransfusie met je eigen bloed (autologe transfusie) is in sommige landen en ziekenhuizen zeer beperkt mogelijk, naargelang de bereidheid van het ziekenhuis en de artsen. Dit houdt in dat je een maand voordat je wordt geopereerd, één of meerdere keren een halve liter bloed laat afnemen bij de bloedbank. Dit wordt dan tijdens of kort na de operatie weer aan je teruggegeven.

Bij operaties met weinig bloedverlies, is het soms mogelijk om vlak voor de operatie één liter bloed af te geven. Het tekort aan bloed in je lichaam wordt dan aangevuld met een zoutoplossing. Indien nodig krijg je na de operatie je eigen bloed terug.

Overleg met je behandelend arts of één van deze methodes voor jou mogelijk is.

Ook bij ongelukken of shocks kan men gebruik maken van verschillende technieken om enerzijds het bloedverlies te minimaliseren en anderzijds het zuurstoftransport van het bloed te optimaliseren.

Een bloedtransfusie weigeren

Je kan een bloedtransfusie altijd weigeren, maar soms zijn er weinig andere mogelijkheden. Sommige operaties of behandelingen vereisen een bloedtransfusie om uitgevoerd te kunnen worden. Soms brengt het dus grotere risico’s mee om een transfusie te weigeren dan om te krijgen. Bespreek het zeker met je arts.

Veiligheid

Bloeddonoren worden gevraagd te melden wanneer ze wisselende seksuele contacten hebben waardoor risico’s op SOA’s vergroot zijn. Maar ook als je een tatoeage of piercing liet plaatsen, een oorlelperforatie of permanente make-up, mag je 4 maanden geen bloed geven. Meer te melden voorwaarden, zoals recente operatie of tandextractie en -steenverzorging, kan je vinden op de website van het Rode Kruis.

Het gedoneerde bloed wordt getest op hepatitis B, C en E, sifyllis, HTLV I/II (een virus dat onder andere leukemie kan veroorzaken), HIV. Mensen die een Covid-vaccinatie of boosterprik kregen mogen al vanaf de 2^de dag bloed doneren wanneer ze geen algemene symptomen hebben.

Bijwerkingen van/Risico’s bij een bloedtranfusie

Bij een bloedtransfusie kan een allergische reactie optreden tegen bepaalde eiwitten in het donorbloed. Er blijft ook altijd een kans dat je besmet wordt met virussen of bacteriën die nog maar net in het bloed zitten en onopgemerkt bleven door de donor.

Soms kan ook een afweerreactie optreden in je lichaam. Daarom controleert men na een bloedtransfusie nauwkeurig jouw temperatuur en bloeddruk. Een allergische reactie gaat immers vaak gepaard met koorts, rillingen, jeuk, galbulten en huiduitslag.

Het is ook bekend dat, zowel na orgaantransplantatie als na bloedtransfusie, de energetische lading van de donor ‘meekomt’.

“Bloedtransfusie is niet gevaarlijk, maar het is een feit dat je een verhoogd risico hebt op complicaties zoals infecties. We beschouwen een bloedtransfusie stilaan als een vorm van orgaandonatie, dus het kan ingrijpend zijn. Vergelijkende studies wijzen uit patiënten die geen bloedtransfusie ondergingen, sneller recupereren en dus sneller het ziekenhuis kunnen verlaten.” (https://www.standaard.be van 24/5/2017).

De meeste ziekenhuizen in Europa staan niet toe zelf een bloeddonor te kiezen, ook al zijn er geen medische argumenten hiervoor. Er wordt alleen gebruik gemaakt van opgeslagen bloed, meestal geleverd door Het Rode Kruis. In grote delen van de Derde Wereld is het wel gebruikelijk om te vragen dat patiënten bijvoorbeeld een familielid meebrengen als bloeddonor. Dit heeft niets te maken met mindere kwaliteit van zorg. Landen als Zuid-Afrika hebben zelfs van de beste ziekenhuizen ter wereld.

Een bloedbank opzetten voor ongevaccineerden is momenteel geen prioriteit voor Samenzorg. Het vergt uiterste specialisatie en juridische kennis, die wij niet in huis hebben. We werken wel graag samen met andere organisaties² hierover en informeren jou over vrije bloedkeuze